Monday 1 June 2020

Home >> International >> National >> Causes and effects of the Taiping Rebellion

Causes and effects of the Taiping Rebellion

 рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдХाрд░рдг рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡

рдЪीрди рдоें рдоंрдЪू рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдПрд╡ं рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдЕрдерд╡ा рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢рд╡ाрдж рдПрд╡ं рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдоुрдЦ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпाрдУं рдоें рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣, рд╕ुрдзाрд░ рдЖंрджोрд▓рди, рдмॉрдХ्рд╕рд░ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдПрд╡ं рдЪीрди рдХी рдХ्рд░ांрддि (1911 рдИ0) рдЕрдд्рдпंрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।

рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдХाрд░рдг

рдЗрд╕ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХाрд░рдг рдеे - 1. рдЪीрди рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा - рдЪीрди рдоें рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдПрд╡ं рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рддрдеा рдЕрд╕рдлрд▓рддा рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рд╕े рдеी। рдЪीрдиी рдЬрдирддा рдХрди्рдл्рдпूрд╢िрдпрд╕ рдХे рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзांрдд рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рддी рдеी рдХि "рдЬрдм рдХोрдИ рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ рд╢ाрд╕рди рдХी рд╢рдХ्рддि рдХो рдЦो рджेрддा рд╣ै рддो рдпрд╣ рд╕рдордЭ рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдиे рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рд╡ाрдкрд╕ рд▓े рд▓िрдпा рд╣ै।" рдЪीрдиी рдЬрдирддा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХो рдЕрдкрдиा рд╕ंрдк्рд░рднु рдоाрдирддी рдеी, рдкрд░ंрддु рдпрджि рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдиिрд░्рдмрд▓ рд╣ोрддा рддो рдЙрд╕े рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХे рдкрдж рдкрд░ рд╣ी рдмрдиे рд░рд╣рдиे рдХा рдХोрдИ рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдеा। рдЪीрди рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ो рдЪुрдХे рдеे। 1796 рд╕े 1803 рдХे 'рд╢्рд╡ेрдд рдХрдорд▓ рд╕рдоाрдЬ' рдж्рд╡ाрд░ा рдкрд╢्рдЪिрдоी рдк्рд░ांрддो рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдЗрд╕рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рд╕े рдЪीрдиी рдкрд░िрдЪिрдд рдеे। рдЗрд╕ी рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें рдЪीрдиिрдпों рдиे рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рди рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХिрдпा рдеा।

2. рдкрд░рд╡рд░्рддी рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХों рдХी рджुрд░्рдмрд▓рддा - рдЪीрди рдоें рдоंрдЪू рд╡ंрд╢ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдоें рдпрд╣ рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा рдеा рдХि "рдЪीрди рдХे рд╕्рд╡рд░्рдЧिрдХ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдоंрдЪू рд╡ंрд╢ рдХे рд╢ाрд╕рди рд╕े рдоुрдХ्рддि рджिрд▓ाрдиा рдЕрдд्рдпंрдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рди рдЪीрди рдХा рд╣рди्рддा рд╣ै।" рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдоिंрдЧ рд╢ाрд╕рди рдкुрдирд░्рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ों рдиे рднी рдХрд╣рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा рдеा рдХि "рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рди рдХो рдоाрд░ рднрдЧाрдУ рддрдеा рдоिंрдЧ рд╡ंрд╢ рдХी рдкुрдиः рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ो।" рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХ рдпोрдЧ्рдп рдеे, рдЕрддः рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рдеिрддि рдХो рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рд░рдЦा, рдкрд░ंрддु рдкрд░рд╡рд░्рддी рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХ рдЕрдпोрдЧ्рдп рдПрд╡ं рд╢рдХ्рддिрд╣ीрди рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП। рддाрдУ рдХुрдЖंрдЧ рдЬिрд╕рдиे 1820 рд╕े 1850 рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा, рдЙрд╕рдХे рд╢ाрд╕рдирдХाрд▓ рдоें рдЪीрди рдк्рд░рдердо рдЕрдлीрдо рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдЖ। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрджी рдкंрдЬा рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪीрди рдХी рд▓ूрдЯ-рдЦрд╕ोрдЯ рдХे рд▓िрдП рдЙрддाрд╡рд▓ा рдПрд╡ं рддрдд्рдкрд░ рдеा рдЙрд╕рд╕े рдЬूрдЭрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि 1839-42 рдИ0 рддрдХ рдк्рд░рдердо рдЖंрдЧ्рд▓-рдЪीрдиी рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░ाрдЬिрдд рдЪीрди рдоें рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЧрдИ рдеी। рдЪीрди рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдПрд╡ं рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдЬिрд╕ рд╕рдордп рддाрдЗрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ुрдЖ рдеा, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЪीрди рдоें рд╕िрдПрди рдлेंрдЧ рдиाрдордХ рдЕрдд्рдпंрдд рджुрд░्рдмрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рдеा।

3. рдЖंрддрд░िрдХ рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा - рд╕िрдПрди рдлेंрдЧ рдХे рдиिрд░्рдмрд▓ рд╢ाрд╕рди рдХाрд▓ рдоें рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХी рдЬिрд╕ рдЧрддि рд╕े рд╡ृрдж्рдзि рд╣ो рд░рд╣ी рдеी, рдЙрд╕рд╕े рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдПрд╡ं рд╕ैрдиिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдоें рд╡िрд▓ाрд╕िрддा рдХी рднाрд╡рдиा рднрд░ рдЧрдИ। рдЕрддः рд░ाрдЬрдХीрдп рдЕрдзिрдХाрд░ी рдЕрдкрдиे рдиैрддिрдХ рдХрд░्рддрд╡्рдпो рд╕े рдЧिрд░ рдЧрдП। рдЕрддः рджेрд╢ рдоें рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдПрд╡ं рдЕрд╢ांрддि рдлैрд▓ рдЧрдИ। рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХ рдЗрд╕ рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╕рдоुрдж्рд░ी рдбाрдХुрдУं рдПрд╡ं рд▓ुрдЯेрд░ों рдХी рдмрдв़рддी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХो рд░ोрдХ рдкाрдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд░рд╣े, рдХ्рдпोंрдХि рдк्рд░ांрддों рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдкрд░ рдЙрдирдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд░рд╣ рдЧрдпा। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рдеा рдХी рд╣ुрдиाрди рдк्рд░ांрдд рдоें рдЪाрд╡рд▓ рдХे рдиिрд░्рдпाрдд рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े 1843 рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ुрдЖ। 1844 рдоें рдлाрд░рдоोрд╕ा рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ुрдЖ। рдХ्рд╡ांрдЧрддुंрдЧ рдПрд╡ं рд╣ुрдиाрди рдоें рд▓рдЧाрддाрд░ рдЕрд░ाрдЬрдХрддा рдХी рд╕्рдеिрддि рдмрдиी рд░рд╣ी।

4. рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рдЖрд░्рдеिрдХ рдЕрд╕ंрддोрд╖ - рдЪीрди рдХी рдЬрд░्рдЬрд░िрдд рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рдЖрд░्рдеिрдХ рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдиे рддाрдЗрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдкृрд╖्рдарднूрдоि рддैрдпाрд░ рдХी। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рддाрдЗрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рд╕рдордп рдЪीрдиी рд╕рдоाрдЬ рдоूрд▓рддः рджो рд╡рд░्рдЧों рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рдк्рд░рдердо рд╡рд░्рдЧ рдоें рдиिрд░्рдзрди, рдХृрд╖рдХ, рдиिрд░्рдзрди рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧ рдПрд╡ं рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕рд░्рд╡рд╣ाрд░ा рд╡рд░्рдЧ рдеा рддो рдж्рд╡िрддीрдп рд╡рд░्рдЧ рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдПрд╡ं рд╢ाрд╕рдХीрдп рдк्рд░рддिрд╖्рдаाрдиों рд╕े рд╕ंрдмंрдз рдЙрдЪ्рдЪ рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕ंрдкрди्рди рд╡рд░्рдЧ рдеा। рдк्рд░рдердо рд╡рд░्рдЧ рдХा рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ंрдкрди्рди рд╡рд░्рдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ोрд╖рдг рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рдеा рдЙрд╕рд╕े рдк्рд░рдердо рд╡рд░्рдЧ рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдеा। рддाрдЗрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдПрдХ рдирдИ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХा рджाрд╡ा рдХिрдпा рдеा। рдЕрддः рдиिрд░्рдзрди рд╡ рдЕрд╕рд╣ाрдп рдиिрд░्рдмрд▓ рд╡рд░्рдЧ рдиे рд╡рд░्рдЧ рдиे рдЦुрд▓े рд░ूрдк рдоें рд╕ंрдкрди्рди рд╡рд░्рдЧ рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा рдеा।

          рдиिрд░्рдмрд▓ рдПрд╡ं рдиिрд░्рдзрди рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╡िрд░ोрдзी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдХो рдЬрд░्рдЬрд░िрдд рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдиे рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдЭрдХрдЭोрд░ рджिрдпा। рдЪीрди рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдЬिрд╕ рдЧрддि рд╕े рдмрдв़ рд░рд╣ा рдеा, рдЙрд╕ рдЕрдиुрдкाрдд рдоें рдХृрд╖ि рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдирдЧрдг्рдп рд╣ी рдеा। рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рддीрд╡्рд░ рд╡िрдХाрд╕ рдиे рдХृрд╖ि рдкрд░ рджрдмाрдм рдбाрд▓ рджिрдпा, рдкрд░ंрддु рдХृрд╖ि рдХे рд╕ाрдзрди рдкрд░ंрдкрд░ाрд╡ाрджी рдмрдиे рд░рд╣рдиे рд╕े рдХृрд╖ि рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдХोрдИ рд╕ुрдзाрд░ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рдеा। рдЕрддः рдХृрд╖ि рд╕े рдЬीрд╡рди рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдПрдХ рдХрдаिрди рдк्рд░рд╢्рди рдмрди рдЧрдпा рдеा। рд░ाрдЬрдХीрдп рдХрд░ों рдПрд╡ं рд╕ाрд╣ूрдХाрд░ों рдХे рдХрд░ो рд╕े рдХृрд╖рдХ рджрдм рдЪुрдХा рдеा। рдЖंрдЧ्рд▓-рдЪीрди рдпुрдж्рдз рдоें рдЪीрди рдХी рдкрд░ाрдЬрдп рдиे рдЪीрди рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХो рдФрд░ рдЦрд░ाрдм рдХрд░ рджिрдпा। рдиाрдирдХिंрдЧ рдХी рд╕ंрдзि рдХे рдЕрдиुрдмंрдзों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЪीрди рдХो рдЬो рдХ्рд╖рддिрдкूрд░्рддि рдЕрджा рдХрд░рдиी рдеी, рдЙрд╕рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдЪीрдиी рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд░ाрдЬрдХीрдп рдХрд░ों рдоें рд╡ृрдж्рдзि рдХी। рдЗрд╕рдХा рд╕ीрдзा рдк्рд░рднाрд╡ рдХृрд╖рдХ рд╡рд░्рдЧ рдкрд░ рдкреЬा। рд╡рд╣ рд╕ाрд╣ूрдХाрд░ рд╕े рдЛрдг рд▓ेрдиे рдХो рд╡िрд╡рд╢ рд╣ो рдЧрдпा। рдЛрдг рдХी рдЕрджाрдпрдЧी рди рдХрд░ рдкाрдиे рдкрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиी рднूрдоि рднी рдмेрдЪрдиी рдкрдб़ी। рдЕрддः рдЕрдиेрдХ рдЙрджंрдб рдЧुрдЯों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ुрдЖ рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд▓ूрдЯрдоाрд░ рдХो рдЕрдкрдиा рдкेрд╢ा рдмрдиाрдпा। рдЗрдзрд░ рдЕрдлीрдо рдХा рдЖрдпाрдд рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪीрди рдоें рдмрдв़ рд░рд╣ा рдеा рдЙрд╕рд╕े рдЪांрджी рдХे рд╕िрдХ्рдХे рд╡िрджेрд╢ों рдХो рдЬा рд░рд╣े рдеे। рд░ाрдЬрдХीрдп рдХाрд░्рдп рдЪांрджी рдХे рд╕िрдХ्рдХों рдкрд░ рдЕрд╡рд▓ंрдмिрдд рдеे। рдЕрддः рдЪीрди рдЕрдд्рдпंрдд рдиिрд░ाрд╢ाрдЬрдирдХ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХे рдХрдЧाрд░ рдкрд░ рдЦрдб़ा рд╣ो рдЧрдпा।

5. рджрдХ्рд╖िрдг рдЪीрди рдоें рджुрд░्рднिрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рд╡ाрд░्рдб рдХा рдк्рд░рдХोрдк - рдЪीрди рдХी рджुрд░्рдмрд▓ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдкрд░ 1846-47 рдоें рдХ्рд╡ांрдЧрд╢ी, рд╣ुрдиाрди рдПрд╡ं рдХ्рд╡ांрдЧрддुंрдЧ рдоें рд▓рдЧाрддाрд░ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рджुрд░्рднिрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рдмाреЭ рдиे рддीрд╡्рд░ рдШाрддрдХ рдк्рд░рд╣ाрд░ рдХिрдпा। рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХ рдмाрдв़ рд╡ рджुрд░्рднिрдХ्рд╖ рд╕े рдкीрдб़िрдд рд▓ोрдЧों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░ рдкाрдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд░рд╣े। рдЕрддः рджрдХ्рд╖िрдгी рдЪीрди рдоें рдЧрд░ीрдмी, рдорд╣ाрдоाрд░ी рдПрд╡ं рдЙрдд्рдкीрдб़рди рдХा рдЬो рднीрд╖рдг рдЬाрдирд▓ेрд╡ा рджौрд░ рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдеा, рдЙрд╕рдиे рдЬрди рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा।

6. рдЧुрдк्рдд рд╕рдоिрддिрдпों рдХी рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓рддा - рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╢ाрд╕рди рдХी рдиिрд░्рдмрд▓рддा рдиे рдЪीрди рдоें рдЕрдиेрдХ рд╕рдоिрддिрдпों рдХे рдЬрди्рдо рдоें рдпोрдЧрджाрди рджिрдпा। рдкाрдЗрд▓्рдпाрди-рдЪिрдХाрдУ, рд╕ाрди рд╣ो рд╣ुрдИ, рдеिрдПрди рд▓ी рд╣ुрдИ рддрдеा рд╣ुंрдЧ рдоेрди рдк्рд░рдоुрдЦ рдЧुрдк्рдд рд╕рдоिрддिрдпां рдеी। рдпे рдЧुрдк्рдд рд╕рдоिрддिрдпां рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдУрддрдк्рд░ोрдд рдеी рддрдеा рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рд╕ंрдЧрдарди рдмрдиा рд▓िрдП рдеे। рдиाрдирдХिंрдЧ рдХी рдЕрдкрдоाрдирдЬрдирдХ рд╕ंрдзि рдЗрдирдХे рд▓िрдП рдЕрд╕рд╣ाрдп рдеी। рдЪीрди рдоें рд╡िрджेрд╢ी рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдПрд╡ं рд╡िрджेрд╢िрдпों рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдХा рдЗрди рд╕ंрдЧрдардиों рдиे рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा। рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдиिрд░्рдгрдпों рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрди рд╕рдоिрддिрдпों рдоें рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рд╕ैрдиिрдХ рд╕ंрдЧрдарди рднी рдХाрдпрдо рдХрд░ рд▓िрдП рдеे। рдЕрддः рдпрд╣ рдЧुрдк्рдд рд╕рдоिрддिрдпां рддाрдЗрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдЙрдЧ्рд░рддा рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕рд╣рдпोрдЧी рд░рд╣ी।

7. рд╕ैрди्рдп рджुрд░्рдмрд▓рддा - рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рди рд╕ैрдиिрдХ рддंрдд्рд░ рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдеा। рдЕрддः рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХों рдиे рд╕ैрди्рдп рд╕ंрдЧрдарди рдПрд╡ं рд╕ैрди्рдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдмрд▓ рджिрдпा рдеा, рдкрд░ंрддु рдЙрдд्рддрд░рд╡рд░्рддी рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдирдХाрд▓ рдоें рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдиे рд╕ैрди्рдп рд╕ंрдЧрдарди рдХो рднी рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा। рдЕрдиेрдХ рд╕ैрдиिрдХ рдкрджाрдзिрдХाрд░िрдпों рдиे рд╕ैрдиिрдХों рдХो рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡ेрддрди рдХो рд╕्рд╡ंрдп рд░рдЦрдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा। рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХे рд╕рдордп рдордЬрджूрд░ों рд╡ рдХुрд▓िрдпों рдХो рднрд░्рддी рдХिрдпा рдЬाрдиे рд▓рдЧा। рд╕ैрди्рдп рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХी рдХाрд░्рдпрдХुрд╢рд▓рддा рдирд╖्рдЯ рд╣ोрдиे рд▓рдЧी। рд╕рд░्рд╡рд╕ाрдзाрд░рдг рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╕ेрдиा рдкрд░ рд╕े рдЙрда рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХो рдк्рд░рдердо рдЕрдлीрдо рдпुрдж्рдз рдиे рдФрд░ рдкрдХ्рдХा рдХрд░ рджिрдпा। рдЕрддः рдЧुрдк्рдд рд╕рдоिрддिрдпों рдХे рд╣ृрджрдп рд╕े рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╕ेрдиा рдХा рднрдп рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рд╡े рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рд▓िрдП рдкूрд░्рдг рдордиोрд╡ेрдЧ рд╕े рдХрдЯिрдмрдж्рдз рд╣ो рдЧрдП।
           рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рди рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдЪीрди рдоें рдПрдХ рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдЬрди्рдо рдЬрди्рдо рд▓े рд░рд╣ी рдеी। рдЗрд╕ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХे рдоूрд▓ рдоें рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рди рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рдПрд╡ं рд╡िрджेрд╢ी рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рд╕े рдЪीрди рдХी рдоुрдХ्рддि рдк्рд░рдоुрдЦ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдеा। рдЬрдирддा рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░, рдЖрд░्рдеिрдХ рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдПрд╡ं рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдКрдм рдЪुрдХी рдеी рдФрд░ рдПрдХ рдирдИ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рдеी।

рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдкрд░िрдгाрдо

рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рд╕рд╣рдпोрдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рдоंрдЪू рд╢ाрд╕рдХ рдиे рддाрдЗрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рджрдорди рдЕрд╡рд╢्рдп рдХрд░ рджिрдпा, рдкрд░ंрддु рдЗрд╕рдХे рджूрд░рдЧाрдоी рдкрд░िрдгाрдоों рд╕े рдЗрдирдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा। рдЗрд╕ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрдгाрдо рдиिрдХрд▓े -

1. рдЪीрди рдХी рдХрдо्рдпूрди рдк्рд░рдеा рдХा рдкूрд░्рд╡рдЧाрдоी рд╕्рд╡рд░ूрдк - 1854 рдИ0 рдоें рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдиे рдиाрдирдХिंрдЧ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЖрдзिрдкрдд्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा рдФрд░ 1864 рдИ0 рддрдХ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиाрдирдХिंрдЧ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЖрдзिрдкрдд्рдп рдЬрдоाрдпे рд░рдЦा। рдЗрди 10 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдиे рдиाрдирдХिंрдЧ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рд╢ाрд╕рди рдЪрд▓ाрдпा। рд╢ाрд╕рди рд╕ंрдЪाрд▓рди 6 рд╕рдоिрддिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдкाрджिрдд рд╣ोрддा рдеा।  рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХा рд╕ंрдЧрдарди рдХрд░ рдПрдХ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЗрдХाрдИ рдмрдиाрдИ рдЧрдИ। рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЗрдХाрдИ рдХो рд╕्рд╡ाрдпрдд्рдд рд╢ाрд╕рди рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдЖрд░्рдеिрдХ рдЬीрд╡рди рдХे рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХो рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕рдоिрддिрдпों рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдХा рдпрд╣ рдХाрд░्рдп рдЪीрди рдХी рдХрдо्рдпूрди рдк्рд░рдеा рдХा рдкूрд░्рд╡рдЧाрдоी рд╕्рд╡рд░ुрдк рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
          рдпрд╣ी рдирд╣ीं, рднूрдоि рд╕ुрдзाрд░ рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рднी рдЗрд╕ी рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдЪीрди рдХी рд╕ाрдо्рдпрд╡ाрджी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдкृрд╖्рдарднूрдоि рддैрдпाрд░ рдХी। рддाрдИрдкिंрдЧ рд╢ाрд╕рди рдоें рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдХी "рднूрдоि рдкрд░ рдХिрд╕ाрдиों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕ рдкрд░ рд╡े рдЦेрддी рдХрд░рддे рд╣ैं।" рднूрдоि рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрдХрд░рдг рдХрд░ рдЙрд╕े рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЙрдд्рдкрди्рди рдлрд╕рд▓ рд╕े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЕрдкрдиा рднрд░рдг-рдкोрд╖рдг рдХрд░рддा рдПрд╡ं рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдлрд╕рд▓ рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдЧोрджाрдоों рдоें рд░рдЦрдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдЧрдИ। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рдЗрд╕ рдзाрд░рдгा рдиे рд╡्рдпрдХ्рддिрд╡ाрджी рднाрд╡рдиा рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░, рд╕ाрдо्рдпрд╡ाрджी рднाрд╡рдиा рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा।

2. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрддा рдХी рднाрд╡рдиा рдХा рд╡िрдХाрд╕ - рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдЪीрди рдХे рдЬрдирдоाрдирд╕ рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╡рдиा рдХो рдЙрдж्рд╡ेрд▓िрдд рдХрд░рдиे рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рдЪीрдиी рдЕрдм рдЦुрд▓рдХрд░ рд╡िрджेрд╢िрдпों рдХे рдмрд╣िрд╖्рдХाрд░ рдХी рдмाрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рддрдеा рдоंрдЪू рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╡िрджेрд╢िрдпों рдХे рд╣ाрде рдХी рдХрдардкुрддрд▓ी рдоाрдирдиे рд▓рдЧे।

3. рдЪीрди рдоें рд╡िрджेрд╢ी рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдХा рдмрдв़рдиा - рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рдХुрдЪрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдиे рдЪीрди рдоें рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдХिрдпा рдеा। рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рджрдорди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рд╕рд░рдХाрд░ рдкрд░ рд╡िрджेрд╢ी рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдЧрд╣рд░ाрддा рдЧрдпा। рд░ूрд╕, рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб, рдл्рд░ांрд╕ рдПрд╡ं рдЬрд░्рдордиी рдиे рдЪीрди рдХी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि, рдЖंрддрд░िрдХ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдПрд╡ं рд╕ैрди्рдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЕрдкрдиा-рдЕрдкрдиा рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕рд╕े рдЪीрди рдХा рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдПрд╡ं рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рд╣ो рдЧрдпा।

4. рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рджрд╢ा рд╕ुрдзाрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди - рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдиे рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рд╕्рдеिрддि рд╕ुрдзाрд░рдиे рдХा рднी рдк्рд░рдпрдд्рди рдХिрдпा। рдФрд░рддों рдХे рдкैрд░ рдмांрдзрдХрд░ рд░рдЦрдиे рдХी рдк्рд░рдеा рдХा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рд╢ाрд╕рди рдоें рдЕंрдд рдХिрдпा। рд╕्рдд्рд░िрдпो рдХो рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд╕рдоाрди рд╢िрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рд╕ाрдо्рдкрдд्рддिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпे рдЧрдпे। рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХे рдХ्рд░рдп-рд╡िрдХ्рд░рдп рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдз рд▓рдЧाрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪीрди рдоें рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдЖрднाрд╕ рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рджेрди рд╣ै।

5. рдирдИ рдХрд░ рдкрдж्рдзрддि рдХा рдЬрди्рдо - рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рд╕рдордп рдЪीрди рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рднीрд╖рдг рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ंрдХрдЯ рдоें рдлँрд╕ рдЧрдИ। рдЕрддः рдЙрд╕рд╕े рдЙрдмрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоंрдЪू рд╕рд░рдХाрд░ рдиे 'рдЖंрддрд░िрдХ рдкाрд░рдЧрдорди рдХрд░' рд▓рдЧाрдпा। рдЗрд╕ рдХрд░ рдиे рдЪीрди рдХे рдФрдзोрдЧिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рдХрд░ рджिрдпा।

6. рдЪीрди рдХी рдЕрдкाрд░ рдХ्рд╖рддि - рддाрдИрдкिंрдЧ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рджрдорди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдЖрд╢्рд░рдп рд▓िрдпा рдЧрдпा рдЙрд╕рд╕े рдЪीрди рдХा рдЖंрддрд░िрдХ рдЬीрд╡рди рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЧрдпा। рд╕्рдеाрди-рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ोрдиे рд▓рдЧे। рдЧрд░ीрдмी, рднूрдЦрдорд░ी рдПрд╡ं рдмीрдоाрд░ी рдХा рддांрдбрд╡ рдиृрдд्рдп рд╕्рдеाрди-рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЫा рдЧрдпा। рд▓рдЧрднрдЧ рджो рдХрд░ोрдб़ рд▓ोрдЧ рдХाрд▓рдХрд▓рд╡िрдд рд╣ो рдЧрдП। рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдпुрдж्рдз рдХ्рд╖рддि рдПрд╡ं рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рджрдорди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЪीрди рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдЬो рдЕрдкाрд░ рдзрдирд░ाрд╢ि рджेрдиी рдкреЬी  рдЙрд╕рд╕े рдЪीрди рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдЪрд░рдорд░ा рдЧрдИ। рдоंрдЪू рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рджрдпрдиीрдп рд╕्рдеिрддि рдоें рдк्рд░ांрддीрдп рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХो рд╕ंрдЧрдаिрдд рд╣ोрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рджी। рдЕрдм рдЫोрдЯी-рдЫोрдЯी рдмाрдд рдХे рд▓िрдП рдоंрдЪू рд╕рд░рдХाрд░ рдк्рд░ांрддीрдп рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХी рд╕ेрдиा рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ो рдЧрдИ। рдЗрд╕рд╕े рд╢рдХ्рддि рдХेंрдж्рд░ рдХे рд╣ाрде рд╕े рдиिрдХрд▓рдХрд░ рдк्рд░ांрддीрдп рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХे рдкाрд╕ рдкрд╣ुंрдЪ рдЧрдИ। рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ुрдк рдк्рд░ांрддीрдп рдЕрдзिрдХाрд░ी рдиिрд░ंрдХुрд╢ рдПрд╡ं рдЙрджрдг्рдб рд╣ो рдЧрдП। рдЬрдирддा рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рдоंрдЪू рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ीрди рд╕्рдеिрддि рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдИ рдФрд░ рдЕрдм рд╡рд╣ рдРрд╕ी рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рдХे рд▓िрдП рдХृрдд рд╕ंрдХрд▓्рдк рд╣ो рдЧрдИ। рд╡िрдиाрдХे рдиे рдаीрдХ рд╣ी рд▓िрдЦा рд╣ै, "рдпрдзрдкि рдпрд╣ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЧрдпा, рдкрд░рди्рддु рдЗрд╕рдХे рджूрд░рдЧाрдоी рдкрд░िрдгाрдоों рдиे рдоंрдЪू рд╡ंрд╢ рдХा рдкрддрди рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░ рджिрдпा।
           рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢рд╡ाрдж рдПрд╡ं рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪीрди рдоें рдоंрдЪू рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдЬिрд╕ рдмॉрдХ्рд╕рд░ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдиे рдЬрди्рдо рд▓िрдпा рд╡рд╣ рдХुрдЪрд▓ рддो рджिрдпा рдЧрдпा, рдкрд░рди्рддु рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рджूрд░рдЧाрдоी рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП। рдмॉрдХ्рд╕рд░ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдЕрд╕рдлрд▓рддा рдиे рдПрдХ рдРрд╕ा рд╡рд░्рдЧ рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рджिрдпा рдЬो рдХि рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдЕрд╕рдлрд▓рддा рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдЪीрдиी рдЬрдирддा рдХा рдЬाрдЧрд░ूрдХ рди рд╣ोрдиा рдоाрдирддा рдеा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рдЧ рдиे рдХिрд╕ी рднी рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЪीрдиी рдЬрдирддा рдоें рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдмрддрд▓ाрдпा рдФрд░ рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХिрдпा рдХि рдЪीрди рдоें рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдХे рд▓िрдП рд╕ुрдзाрд░ рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ैं। рдЕрддः рдЕрдм рдПрдХ рдирдпा рджौрд░ рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕े рд╕ुрдзाрд░ рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।

Causes and effects of the Taiping Rebellion
Causes and effects of the Taiping Rebellion

End of Articles.... Thanks....

No comments: